Positief en nieuw management in de zorg

De spanning door de bezuinigingsdruk schept in de zorg sector kansen om anders om te gaan met de rol van managers en de manier van managen. Eén nieuwe opvatting over management is de constatering dat als men de eigen medewerkers en professionals vooropstelt, dat dat vanzelf leidt tot betere praktijken voor de klanten. Vanuit het management geredeneerd komt dan niet meer de klant eerst, maar de medewerker. Zo’n aanpak vraagt wel om een draai in het denken, en het vraagt om moed. Moed is noodzakelijk, maar lijkt vaak risicovol. Moed wordt dan met lef verward. Bij lef stap je vooruit, moed vraagt om durf voor terugtred. Het zogenoemde schuren in veel organisaties, ook in de zorgsector, ligt vooral aan het niet langer op elkaar aansluiten van wat van management wordt verwacht en van wat het (nog steeds) doet. Veel is feitelijk achterhaald, toch domineert het traditionele denken nog steeds. Alsof effectiviteit en resultaatverantwoordelijkheid alleen daarvan afhankelijk zijn.

De omgeving heeft het werk van beiden, manager en professional, drastisch veranderd. Binnen organisaties denkt het management nog te vaak in bureaucratische termen –dat lijkt bezuinigen makkelijker te maken, want rationeler en minder persoonlijk- maar de onbedoelde gevolgen zijn ingrijpender. Professionals hebben behoefte  aan een organisatie die ruimte biedt om zelf (zorg) prioriteiten te stellen en keuzes te maken. Zelfsturing is een aansprekend alternatief, maar komt te langzaam op gang. Het management –hoe gek het ook klinkt- moet de aanzet geven. Buurtzorg is een geslaagd voorbeeld van zelfsturing, er zijn er veel meer. In vrijwel al die gevallen vraagt de relatie tussen management en professionals om nieuwe vormen van betrokkenheid op elkaar. Er is behoefte aan creatieve verbindingen. Management en professionals zullen daartoe onderling genoeg vertrouwen moeten ontwikkelen. Er zijn veel nieuwe ideeën om daartoe initiatief te nemen.

Eén voorbeeld: een positief managementklimaat (denk aan positieve psychologie) leidt tot resultaten die vaak veel beter zijn dan normaal. Positief leidinggeven werkt gunstig uit op de productiviteit, winstgevendheid, kwaliteit, innovatie en de onderlinge loyaliteit. Dat blijkt ook uit bijkomende voordelen als gezondheid, emotioneel welzijn en interpersoonlijke relaties. Velen zijn verrast dat deze aanpak wetenschappelijk is onderbouwd . In essentie draait het naast een positief klimaat nog om drie andere, aanvullende leiderschapsstrategieën: positieve relaties, positieve communicatie en positieve zingeving. Positief leidinggeven werkt vanwege het heliotropisch effect. Denk aan onze natuurlijke neiging om richting positieve energie te bewegen, weg van negatieve . Uit studies blijkt hoe zeer positieve werkwijzen organisatorische prestaties verbeteren op zes dimensies: productiviteit, winstgevendheid, kwaliteit, innovatie, klanttevredenheid en het hebben en houden van goed personeel, ongeacht of het om ‘profit’ of ‘non-profit’ organisaties.

De laatste jaren zijn veel mythes doorgeprikt, productiviteit en effectiviteit kunnen niet langer zonder zulke nieuwe vormen van managen en samenwerken. Het management kan blijven proberen om professionals anders te gaan (aan)sturen of professionals helpen (zich)zelf te laten sturen. Moedig leiderschap en nieuw oordeelsvermogen zijn nodig voor wederzijds positieve aanpassingen.