Pim Steerneman’ s De praktijk van de positieve psychologie: over interventies in organisaties in transitie, op school en op het werk (2016) is verrassend helder geschreven en onderbouwd.  Het gedachtengoed van de positieve psychologie is bij de auteur in goede handen.

Het gaat om een vlot lezend boek met vele leuke en steeds adequate illustraties, die niet alleen begrippen uitbeelden, maar door de aard van hun vormgeving voegen ze er vaak ook nog iets aan toe. Men stuit als lezer met regelmaat op precieze en bondige formuleringen. Een goed voorbeeld is de zin “Positieve psychologie richt zich op krachten niet op klachten”. Daar staat alles in, hoe de idee van de positieve psychologie ontstond, hoe omvattend die idee is, waarop moet worden gefocust  (talent en competentie) en wat haar meerwaarde is voor welbevinden en optimaal functioneren.

De doelstelling van het onderhavige boek ligt op het stimuleren van kansgericht denken door te leren anders te denken en te doen, telkens op basis van positieve emoties. Dat wordt indringend geïllustreerd met de beschrijving van hoe om te gaan met mensen met autisme. Niet alleen wordt de bijzondere waarde van autisme onderstreept, wat zouden we immers zijn zonder, ook hun trainbaarheid wordt door een zelf ontwikkelde  “theory of mind”-training in onderdelen ontleed en toegelicht.

Het intermezzo rond emotionele intelligentie blijkt een rijke synthese te ontwikkelen voor succesvolle interventies bij organisatieveranderingen: positieve energienetwerken, “appreciative inquiry” als zoektocht naar wat werkt anders dan wat verkeerd gaat, vooral ook bij transitiemanagement en zelfsturing om zo te komen tot de gewenste en noodzakelijke emotioneel invoelende competenties van managers.

Het leren denken in kansen en leren te reflecteren doet een beroep op het menselijk vermogen en op hun drijfveren. Naar de mate waarin men leert anders te kijken ziet men mogelijk ook kansen, die er voorheen niet leken te zijn. Dat geldt des te meer als men emotioneel intelligent is en zich in een ander kan verplaatsen. In de kern draait het om positiviteit van gedrag, emoties en communicatie. En precies dat wordt beoogd met de eerder door Steerneman ontwikkelde “theory of mind”. Het verbaast de lezer niet als wordt toegelicht dat de eigen zorgorganisatie (Sevagram) bouwstenen aandraagt om positieve emoties te stimuleren en door te ontwikkelen. Dat gebeurt via het zogenoemde Kansgericht Samenwerken Spel, dat helpt om zoekend naar kansen, speels en creatief op andere manieren te gaan denken en positief samen te werken. Verdieping vindt plaats door te leren reflecteren op de eigen praktijk en wat men daar aan tegenstrijdigheden en ogenschijnlijke onmogelijkheden tegenkomt. De methodiek die dit positief stimuleert is het Moreel Beraad van het samen zoeken naar oplossingen, ook wel de Dilemma Methode genoemd. De gekozen aanpak, de spelkansen met verrijkende samenwerking, elkaar helpen bij het omgaan met dilemma’s dragen alle bij aan een positieve organisatiecultuur, die centreert rond de dagelijkse vraag aan elkaar naar wat het meest zinvol is om te doen (of te laten).

Het boek sluit niet vrijblijvend af. Wil men in positieve zin succesvol zijn dan zijn doorzettingsvermogen, wilskracht en veerkracht nodig. Dat vereist op individueel niveau positief denken en op organisatieniveau het stimuleren van positieve emoties en zo het ontwikkelen van een positief organisatieklimaat met positieve werkrelaties. Inmiddels is ook van Quinn een aansprekend boek verschenen over positieve organisaties, dat door Steerneman zeker zou zijn aangehaald, ware het bij het schrijven van zijn boek al verschenen.